بی‌اختیاری ادرار به از دست دادن کنترل مثانه گفته می‌شود که منجر به نشت ناخواسته ادرار می‌شود. این مشکل می‌تواند از یک نشت خفیف ادرار هنگام سرفه یا عطسه تا عدم توانایی کامل در کنترل ادرار متغیر باشد.
بی‌اختیاری ادرار انواع مختلفی دارد که بسته به علت و شدت علائم دسته‌بندی می‌شود:
بی‌اختیاری استرسی (Stress Incontinence):هنگام فشار بر مثانه مانند سرفه، عطسه، خندیدن یا ورزش.
بی‌اختیاری فوریتی (Urge Incontinence):که ممکن است قبل از رسیدن به دستشویی باعث نشت شود (مثانه بیش‌فعال).
بی‌اختیاری عملکردی (Functional Incontinence):ناشی از مشکلات فیزیکی یا روانی ، مانند آرتریت یا آلزایمر.
بی‌اختیاری سرریز (Overflow Incontinence):نشت مداوم یا متناوب ادرار به دلیل تخلیه نشدن کامل مثانه.
بی‌اختیاری ترکیبی: (Mixed Incontinence)
بی‌اختیاری ادرار می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود که شامل موارد زیر است:
- ضعف عضلات کف لگن (به دلیل زایمان یا افزایش سن).
- مشکلات عصبی که کنترل مثانه را مختل می‌کنند (مانند بیماری پارکینسون یا سکته).
- کاهش سطح استروژن در زنان پس از یائسگی.
- عفونت‌های دستگاه ادراری.
- بزرگ شدن پروستات در مردان.
- سنگ‌های مثانه یا کلیه.
- مصرف زیاد کافئین یا الکل.
- چاقی که فشار بر مثانه را افزایش می‌دهد.
برای تشخیص بی‌اختیاری ادرار، پزشک ممکن است از روش‌های زیر استفاده کند:
- شرح حال پزشکی
- معاینه فیزیکی
- آزمایش ادرار
- تست‌های عملکرد مثانه (Urodynamic Tests):
- تصویربرداری
درمان بی‌اختیاری ادرار بسته به نوع و شدت آن متفاوت است و شامل گزینه‌های زیر می‌شود:
کاهش وزن برای کاهش فشار بر مثانه.
اجتناب از مصرف کافئین، الکل و غذاهای تحریک‌کننده مثانه.
آموزش مثانه (Bladder Training):
تمرینات عضلات کف لگن (Kegel Exercises): : تقویت عضلات کف لگن برای بهبود کنترل مثانه.
داروهای آنتی‌کولینرژیک‌ها برای کاهش انقباضات غیرطبیعی مثانه (مانند اکسی‌بوتینین).
مهارکننده‌های استروژن: در زنان یائسه برای بهبود عملکرد عضلات مثانه.
آلفا-بلاکرها: در مردان برای کاهش انسداد مجرای ادرار ناشی از بزرگ شدن پروستات.
دستگاه‌های حمایتی پساری (Pessary):دستگاهی که در واژن قرار می‌گیرد و به حمایت از مثانه کمک می‌کند.
اسلینگ جراحی برای حمایت از مجرای ادراری و کاهش نشت. تزریق کلاژن یا ژل برای تقویت مجرای ادراری.
تزریق کلاژن یا ژل برای تقویت مجرای ادراری.
دکتر وحید فخار – متخصص اورولوژی
